Zrozumieć dziecko
Charakterystyka dziecka w wieku przedszkolnym
Zrozumieć dziecko, czyli zrozumieć jego reakcje, zachowania i stany emocjonalne. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę zachowań dziecka w zależności od wieku.
Drugi rok życia dziecka
W drugim roku życia (między 12 a 24 miesiącem) pojawia się u dziecka świadomość, że jest kimś innym niż pozostali ludzie, że się od nich różni. Z jednej strony chce być samodzielne, kształtować swoją autonomię i wolną wolę, a z drugiej wciąż potrzebuje opieki i wsparcia. Ten etap znany jest jako czas negatywizmu.
Pojawiają się napady złości i upór, dziecko nieustannie testuje granice wyznaczone przez rodziców. Napady złości odzwierciedlają wewnętrzne konflikty dziecka. Uczucia jego są zmienne, a reakcje gwałtowne.
Dziecko nadal nie potrafi ukrywać swoich emocji. Reakcje następują natychmiast po pojawieniu się bodźca, często bywają do niego niewspółmierne.
Pojawia się wiele nowych uczuć, w tym również negatywnych, co powoduje, że dzieci zwykle źle reagują na rozstanie z matką.
W drugim roku życia dziecko zaczyna zauważać rówieśników jako uczestników wspólnych zdarzeń społecznych. Nie traktuje ich już jak przedmioty, ale nie potrafi jeszcze wchodzić z nimi w relacje.
Dziecko zaczyna naśladować zachowania i reakcje innych, jednak nie bawi się jeszcze wspólnie z innymi.
Trzeci rok życia dziecka
W trzecim roku życia nastę
puje dalszy rozwój emocjonalny – pojawiają się nowe dla dziecka uczucia, m.in wstydu, poczucia winy, zakłopotania i zazdrości. Ma to ścisły związek z kształtowaniem się poczucia „ja” oraz świadomości własnej odrębności. Jeśli relacje z matką oraz innymi członkami rodziny są prawidłowe, a potrzeby emocjonalne spełniane, kształtuje się u dziecka pozytywny obraz własnej osoby, co pozwala mu czuć się pewnie wśród rówieśników.
Mimo postępującego rozwoju emocjonalnego, trzyletnie dziecko nadal nie potrafi kontrolować swoich ekspresji.
Większość „wybuchów” emocjonalnych ma podłoże impulsywne, zwłaszcza w przypadku zachowań negatywnych. W związku z tym, że dziecko nie potrafi jeszcze rozpoznać, a tym samym zwerbalizować powodów, dla których na przykład popchnęło kolegę, nie należy mu zadawać pytania: dlaczego to zrobiłeś? Odpowiedź na nie jest w tym wieku niemożliwa.
Trzeci rok życia przynosi duże zmiany w potrzebach społecznych dziecka. Jest to czas, kiedy postępujące uświadamianie sobie własnej odrębności, a także zdolność psychicznego i fizycznego rozdzielenia się z matką pozwala na wchodzenie w bliższe relacje z rówieśnikami. Grupa zaczyna mieć dla trzylatka coraz większe znaczenie. Będąc w grupie dziecko zaczyna współdziałać – wykonywać tą samą czynność, uczestniczyć w tej samej zabawie tematycznej.
Psycholog Katarzyna Burtna
